Acta Scientiarum Polonorum

abstrakt: Zespoły pałacowo-folwarczne kształtowały się przez stulecia. Stosunkowo wcześnie pojawiły się na terenie Dolnego Śląska i bardzo intensywnie rozwijały się, przede wszystkim ze względu na wysokiej klasy gleby występujące na tym terenie. Dolnośląskie wiejskie struktury osadnicze, w których powstawały założenia folwarczne bądź pałacowo-folwarczne, charakteryzują się bardzo interesującymi układami ruralistycznymi. Na podstawie przeprowadzonych badań wyróżniono trzy podstawowe typologie: 1) na podstawie analiz dotyczących układów ruralistycznych osiedli wiejskich określono relacje między folwarkiem a wsią; 2) po szczegółowym rozpatrzeniu kompozycji przestrzennych wybranych założeń pałacowo-folwarcznych podano typologię ze względu na przestrzenny układ zabudowy; 3) analizom poddano funkcje poszczególnych folwarków, na podstawie których wyróżniono typologię pod względem funkcji reprezentacyjno-gospodarczej. Należy pamiętać, że zespoły folwarczne, mimo że stanowiły niezależne i samowystarczalne jednostki terytorialne, to zawsze były nierozłączne z kompozycją przestrzenną pozostałej części wsi. Wywierały znaczny wpływ nie tylko na ruralistykę danej miejscowości, ale także na jej architekturę.